Chúc ngày một tốt lành

Sách (một sản phẩm) giảm giá – người được lợi đầu tiên là ai? Câu trả lời: người tiêu dùng (người mua sách – chưa chắc là người đọc, hehe). Nguyên nhân giá sách đắt,  chủ yếu được giới xuất bản đưa ra lâu nay là do khâu phát hành chiếm phần chiết khấu rất cao so với những phần còn lại. 

Nay, việc nhà phát hành (Tiki và Vinabook) chủ động giảm giá để đưa sách đến được với nhiều người tiêu dùng hơn thiết nghĩ chính là đã góp phần giải quyết được cái thực trạng giá sách đắt. Nhưng, đụng vào nồi cơm của nhau, các nhà phát hành khác la oai oái, đến mức nhà sản xuất phải nhúng tay khiến hai nhà phát hành đang giảm giá phải đưa… giá sách đến tay người tiêu dùng… lên trở lại.

Theo như NXB Trẻ (nhà sản xuất) cho biết, với đầu sách Chúc một ngày tốt lành (Nguyễn Nhật Ánh) chiết khấu 35% + 10% ưu đãi nhân sinh nhật (24-3). Không biết mức này NXB Trẻ dành cho tất cả các đơn vị phát hành, hay chỉ ưu ái một số đơn vị trong đó có Tiki và Vinabook? Hay còn có thêm một số điều kiện khác, kiểu như A mua của tôi x cuốn, thanh toán (trả tiền tươi, trả trong vòng y ngày, hay z tháng?) thì được ưu đãi kiểu đó, còn ít hơn x cuốn (hoặc y ngày), anh chỉ được, ví dụ: 32% (chiết khấu) và 8% (ưu đãi). 

Nếu câu trả lời là các đơn vị phát hành đều được NXB Trẻ “cư xử” công bằng với đầu sách Cho một ngày tốt lành, thì đặt tiếp một câu hỏi là tại sao các đơn vị phát hành khác không dám làm điều tương tự như Tiki và Vinabook đã làm. 

Nếu câu trả lời là các đơn vị phát hành đã được NXB Trẻ “cư xử” có phần khác nhau, nên trong trường hợp này, Tiki và Vinabook có được những điều kiện riêng để giảm giá (mà các đơn vị phát hành khác không làm được) thì vấn đề đặt ra sẽ là các đơn vị phát hành khác sao không tìm cách đạt được thỏa thuận như Tiki hay Vinabook có được với NXB Trẻ.

Hai đơn vị đua nhau giành khách là tiki và vina đã chiết khấu tới mức 46% (không bàn đến những chi phí nhân công , mặt bằng, giao sách… này kia, tức là đơn vị phát hành chịu lỗ 1% so với tổng hai con số trên). Trong chuyện kinh doanh, nếu chỉ nhìn vào con số này thì thấy lỗ, nhưng cũng phải nhìn thêm đây là một trong những chiêu quảng cáo, thu hút khách hàng. Vậy phần lỗ này, có thể được tính vô chi phí quảng bá. Nên bảo lỗ thì lỗ trên đầu sách đó, chứ còn lời/ lỗ thực sự có khi nên tính thêm những điểm khác nữa. Ví dụ như lỗ chừng đó tiền, nhưng có thêm được vài ngàn khách hàng mới; bán được thêm những cuốn sách khác (tuy không giảm giá khủng nhưng nhờ cuốn này mà các cuốn khác được biết đến…)

Giả sử bây giờ, một nhà sách khác chơi chiêu này thì có được không? Tặng 1.000 cuốn sách này cho 1.000 khách hàng đăng ký/ sử dụng một dịch vụ nào đó (mua một cuốn khác, làm khách hàng thường xuyên…). Liệu cách làm này có phạm luật? Cách làm này có khiến những đơn vị phát hành khác la oai oái như hiện nay?

Có phải tiki và vinabook giảm giá được trong khi các đơn vị phát hành khác lại không thể vì chính các đơn vị khác chưa xử lý tốt chính những bài toán kinh doanh của mình nên không thể giảm được giá tương tự? Hay vì những đơn vị phát hành khác dùng kinh phí để đầu tư những dịch vụ khác tốt hơn khách hàng nên không thể giảm giá? Vậy những dịch vụ khác tốt hơn là gì, hãy tìm cách công bố điều đó để người đọc tiếp cận, so sánh và chọn lựa.

Với việc lỗ thấy rõ (cho chính đầu sách này), chắc chắn Vinabook và Tiki chẳng dễ gì kéo dài cuộc đua. Vậy lẽ ra nên để chính hai đơn vị phát hành này tự quyết định sức đua của mình thay vì nhà sản xuất tham gia vào. Một khi quá sức chịu đựng của chính mình, các đơn vị phát hành sẽ phải điều chỉnh, sao cho hài hòa lợi ích của chính mình (để còn tồn tại), với đối thủ (để còn cạnh tranh), và với khách hàng (để còn có cung có cầu).

Không thể nói rằng, việc giảm giá như vậy tạo cho người tiêu dùng tâm lý chờ khuyến mãi sốc mới mua hàng. Vậy việc các mặt hàng khác như mặt hàng điện tử đang tung những chiêu khuyến mãi sốc không sợ mang lại tâm lý này cho khách hàng? 

Fan của Nguyễn Nhật Ánh liệu vì tiết kiệm vài chục ngàn đồng để nuôi đó tâm lý chờ sách khuyến mãi rẻ hơn mới mua sau một thời gian hay sẵn sàng mua ngay với giá chưa giảm? Giữa việc sớm giảm giá để đầu sách được tiêu thụ nhanh, sớm thu hồi vốn với việc để sách giá cao nên bán chậm, thậm chí sau đó ế phải giảm tới mức 60-70% (mà chưa chắc bán được), nên chọn lựa phương án nào?

Nên trong chuyện dừng lại đợt giảm giá đặc biệt của Tiki và Vinabook dành cho Chúc một ngày tốt lành này, thấy có vẻ như các đơn vị sản xuất, phát hành chưa thực sự nỗ lực đem sách đến gần hơn, nhanh hơn với người tiêu dùng, chưa đứng về phía người tiêu dùng.

Trong lúc chờ đợi sự xoay trở mạnh mẽ của các đơn vị phát hành lẫn xuất bản, người tiêu dùng là tôi đành sửa tựa sách của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh là Chúc ngày một tốt lành vậy!